W związku z tym współpraca metropolitalna jest bardzo ważna w realizacji polityk UE i ma ogromny wpływ na życie codzienne. Istotne jest, aby polityka spójności i Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) zostały wzmocnione w celu współpracy metropolitalnej. Nowy terytorialny priorytet tematyczny polityki spójności na lata 2021–2027, powinien zawierać bardziej metropolitalną wizję.

W Europie istnieje wiele dobrych przykładów współpracy między miastem a jego aglomeracją. Do jednych z nich należy Stowarzyszenie Metropolia Krakowska (SMK) tworzące zinstytucjonalizowaną płaszczyznę współpracy dla 15 stowarzyszonych w nim gmin – Krakowa i otaczających go 14 gmin, obejmując swym zasięgiem terytorium zamieszkałe przez ponad 1,2 mln mieszkańców. Stowarzyszenie pełni funkcję Związku ZIT, którego zadaniem jest wdrażanie Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) w Krakowskim Obszarze Funkcjonalnym (KrOF).

Jako dobry przykład w zakresie poprawy jakości powietrza oraz wymiany pieców, SMK przyjęło Plan likwidacji kotłów węglowych w Metropolii Krakowskiej do 2022 roku, w którym zawarto rekomendacje dla polityk gminnych oraz wspólne stanowisko gmin w odniesieniu do uwarunkowań zewnętrznych związanych z wymianą kotłów węglowych. Od 3 lat prowadzona jest także kampania informacyjno-promocyjna „Bądźmy razem w walce o czyste powietrze!”. Kolejno w zakresie transportu i mobilności opracowano rekomendacje dotyczące parkingów park and ride (P+R) na terenie Metropolii Krakowskiej oraz koncepcję integracji systemów transportowych i ścieżek rowerowych na terenie KrOF. Dodatkowo w ramach współpracy metropolitalnej regularnie działają fora tematyczne, służące wzajemnemu uczeniu się i wymianie doświadczeń: Forum Zintegrowanego Transportu Metropolii Krakowskiej (Forum ZTMK), Forum Rozwoju Metropolii Krakowskiej, Forum Prawa Zamówień Publicznych, Forum Czystego Powietrza.

Poniżej przedstawiono inne dobre praktyki współpracy w zakresie planowania, a także innowacyjne propozycje rozwiązań instytucjonalnych dla obszarów metropolitalnych w Europie.

DOBRE PRAKTYKI W KOORDYNACJI PLANOWANIA

Obszar metropolitalny Amsterdamu (Holandia) zmaga się z szybko rozwijającym się obszarem miejskim (2,5 mln ludzi) i zapotrzebowaniem na nową zabudowę mieszkaniową (250 000 nowych mieszkań).  Dzięki współpracy metropolitalnej, najmłodsze miasto w Holandii – Almere (NL) w planie metropolitalnym Almera 2.0, ma zostać jednym z trzech biegunów wzrostu, które pomieści 60 000 nowych mieszkań a liczba mieszkańców wzrośnie z 210 000 do 350 000.

W Norwegii bardzo silna, oddolna i dobrowolna więź współpracy kształtowała się przez wiele lat pomiędzy ośrodkiem miejskim Oslo a otaczającym go regionem Akershus. Wspólnie wypracowali podział przychodów z opłat za przejazdy, dążą do ustabilizowania cen na rynku mieszkaniowym oraz przekształcenia centrum miasta w strefę wolną od samochodów. Kluczem do współpracy jest regionalny plan transportu i użytkowania gruntów, który ma na celu wprowadzenie zasad lokalizacji nowej zabudowy, ale także umożliwiając rozwój obszarów miejskich.

W Warszawie w 2008 r. wprowadzono pojedynczy system biletowy, jednak konieczne było podjęcie dalszych kroków w celu nawiązania współpracy z siedmioma okolicznymi gminami. Ważne zmiany dotyczące współpracy przyniosły Zintegrowane Inwestycje Terytorialne, jednocześnie ustanawiając Warszawski Obszar Funkcjonalny składający się z 40 gmin. We współpracy z gminami zostały wybrane projekty koncentrujące się na transporcie niskoemisyjnym, transporcie ‘ostatniej mili’ i sieci rowerowej. Kolejnym wyzwaniem jest rozszerzenie współpracy oraz przystąpienie do warszawskiego systemu ciepłowniczego.

DOBRE PRAKTYKI ROZWIĄZAŃ INSTYTUCJONALNYCH

Grand Lyon (Francja) współpracuje z 59 gminami zamieszkiwanych przez 1,4 mln mieszkańców od 50 lat, w których budownictwo socjalne zarządzane jest przez obszar metropolitalny. Podejmowane są wysiłki w celu zmiany ubogich obszarów klasy robotniczej i wyburzenia niektórych bloków, na rzecz budowy nowych obiektów i poprawy dostępności dzięki nowym połączeniom transportowym do centrum miasta. Grand Lyon to przyspieszony realizator francuskiego programu Housing First, oferujący mieszkania tym, którzy żyją na ulicy.

Obszar Metropolitalny Barcelony (Hiszpania) obejmuje 36 osiedli z populacją 3,2 miliona mieszkańców. W OMB dobrze działają planowanie i usługi o znaczeniu metropolitalnym, takie jak woda, gospodarka odpadami, zrównoważona mobilność i transport publiczny. Budowane są nowe jednostki mieszkaniowe oraz przeprowadzane są remonty zapewniające efektywność energetyczną budynków. Utworzenie Metropolitalnego Obserwatorium Mieszkalnictwa zapewnia lepsze zaplecze informacyjne dla skoordynowanej polityki mieszkaniowej na całym obszarze metropolitalnym.

W przypadku Greater Manchester (Wielka Brytania) instytucja metropolitalna została utworzona w 2009 r. jako współpraca między urzędowa (Combined Authority). Pierwszym krokiem do wzmocnienia współpracy metropolitalnej było wprowadzenie bezpośrednich wyborów burmistrza metropolii. Zostały utworzone schroniska dla bezdomnych, a następnie podążają w kierunku Housing First. Wprowadzono kartę dobrego zatrudnienia mającą na celu zwalczanie umów o zerowym wymiarze godzin. Młodzi ludzie są uwzględniani w polityce społecznej metropolii, pomaga się im wejść na drabinę mieszkaniową oraz pokrywać część kosztów uczęszczania na uniwersytet (np. przepustka autobusowa).

Porto Metropolitan Council (Portugalia) obejmuje 17 miast z 2,7 mln mieszkańców. Krokiem do wzmocnienia współpracy było osiągnięcie lepszych połączeń między obszarami miejskimi i wiejskimi, powiązanymi również z programem zatrudnienia. Wprowadzono jednolitą stawkę cenową dla całego obszaru metropolitalnego (z 80-120 EUR do 40 EUR). W rezultacie wzrosło wykorzystanie transportu publicznego – pojawiły się nowe możliwości dotarcia do miejsc pracy, a dostęp do transportu jest teraz zapewniony wszystkim mieszkańcom.

Źródło:

Biuletyn Informacyjny URBACT grudzień 2019 [PL]:

https://mailchi.mp/029354946656/biuletyn-informacyjny-urbact-grudzie-2019?e=1bf3f97fcc

Artykuł źródłowy [EN]:

https://www.blog.urbact.eu/2019/10/metropolitan-collaboration/