Zamek Żupny powstał pod koniec XIII wieku jako centrum administracyjne jednego z największych przedsiębiorstw ówczesnej Europy – Żup Krakowskich i przez blisko 700 lat był siedzibą zarządu kopalni i warzelni soli w Wieliczce oraz Bochni. 

Obecnie zamek stanowi siedzibę Muzeum Żup Krakowskich. Można obejrzeć tu stałą ekspozycję archeologiczną, zaliczaną do najcenniejszych na świecie kolekcję solniczek, jedne z najstarszych wielickich szybów wydobywczych, reprezentacyjną Izbę Grodzką czy też jedyną zachowaną w Wieliczce basztę, pochodzącą z XIV wieku. Zamek składa się z trzech głównych części: Zamku Środkowego (XIII-XIV wiek), Północnego (XV wiek), Południowego (XIX-XX wiek).  Na zamkowym dziedzińcu odbywają się koncerty oraz doroczne Święto soli.

Sąsiadujący z zamkiem Ogród Żupny zwany jest  zielonym sercem Wieliczki. Zieleniec powstał w 1564 r., a jego głównym zadaniem była prewencja pożarowa. Tworzył dystans pomiędzy drewnianymi zabudowaniami miasta a zamkowymi budynkami, co było bardzo istotne w dobie częstych i siejących spustoszenie pożarów. W ogrodzie hodowano warzywa na potrzeby pobliskiej kuchni żupnej. Jeszcze w XIX wieku miasto dostarczało owoce również do pobliskiego Krakowa czy też do Warszawy. Ogród Żupny został zrekonstruowany pod koniec zeszłego stulecia. Obecnie składa się z dwóch tarasów – dolnego oraz wyższego, które są oddzielone od siebie kamiennym murem. W ogrodzie odnajdziemy również pozostałości miejskich fortyfikacji z XIV wieku. Latem znajdziemy tu ukojenie i schronienie przed prażącym słońcem.

Zamek Żupny jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości UNESCO.

Zamek Żupny
ul. Zamkowa 8, 32-020 Wieliczka