Gdy trwa fala upałów, czyli kiedy przez co najmniej 3 następujące po sobie dni, temperatura powietrza przekracza 30°C, problem potęguje efekt „wyspy ciepła”. Zwarta zabudowa mieszkaniowa pozbawiona zieleni powoduje wówczas, że temperatury są na takich osiedlach znacznie wyższe niż na terenach niezabudowanych, pokrytych roślinnością (np. w parkach lub zielonych skwerkach).  

Z kolei podczas gwałtownej burzy ulewa może szybko zamienić ulice i drogi w rwące potoki, prowadząc do lokalnych podtopień i utrudnień w komunikacji. Z danych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) oraz Ministerstwa Klimatu i Środowiska wynika, że takie zjawiska są coraz częstsze i bardziej gwałtowne.  

Fala upałów – gorące wyzwanie dla Metropolii Krakowskiej 

Ekstremalne upały to jedno z najbardziej niebezpiecznych zjawisk pogodowych, które dotykają mieszkańców Europy. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), w Europie w ciągu ostatnich 20 lat śmiertelność związana z upałami wzrosła aż o 30%. Co więcej, trzy najgorętsze lata w historii zanotowano od 2020 roku. W 2022 roku zmarło z powodu upałów ponad 60 000 osób, a w 2023 – około 47 500. 

Skutkiem upałów są również problemy gospodarcze i środowiskowe – susze obniżają plony rolnicze i powodują ograniczenia w dostępie do wody. 

Jak fale upałów wpływają na zdrowie? 

• Zwiększają ryzyko odwodnienia i udaru cieplnego 

• Powodują zaostrzenie chorób serca, układu oddechowego, cukrzycy 

• Szczególnie wrażliwe są osoby starsze, dzieci oraz z chorobami przewlekłymi 

Na szczęście rośnie nasza świadomość dotycząca tego zjawiska. W naszych gminach powstaje coraz więcej zielonych przestrzeni, które pomagają obniżać temperaturę i poprawiają jakość powietrza. Istotne są także działania edukacyjne i wsparcie dla osób najbardziej narażonych na skutki wysokich temperatur.  

Powodzie i gwałtowne ulewy – zagrożenie dla gmin i bezpieczeństwa mieszkańców 

Ekstremalne zjawiska pogodowe to nie tylko fale upałów. Coraz częściej mamy do czynienia z ich przeciwieństwem – gwałtownymi burzami i intensywnymi opadami deszczu, które w krótkim czasie prowadzą do lokalnych podtopień i powodzi. 

Wystarczy kilkanaście minut silnej ulewy, by: 

• ulice zamieniły się w rwące potoki, 

• woda wdarła się do piwnic, garaży i podziemnych parkingów, 

• sparaliżowany został ruch samochodowy i komunikacja miejska. 

Wysoka intensywność opadów w krótkim czasie przeciąża systemy kanalizacyjne, co prowadzi do zalania nisko położonych terenów, zwłaszcza w gęsto zabudowanych obszarach. Zmiany klimatu powodują, że deszcze nawalne – kiedyś rzadkość – dziś zdarzają się kilka razy w roku i obejmują coraz większe obszary. 

Powódź nie musi oznaczać wylewającej rzeki – często zaczyna się od jednej intensywnej burzy, która w ciągu kilkunastu minut zalewa ulice, podwórka i piwnice. Wystarczy zatkany odpływ, lub zabetonowany plac bez ujścia dla wody, by pojawił się problem z lokalnym podtopieniem. 

Jak się chronić przed ekstremalną pogodą? 

Zmiany klimatu to wyzwanie, którym wszyscy musimy stawić czoło. Oto proste sposoby, jak możesz się przygotować i zadbać o siebie i najbliższych w tym czasie: 

🌳 Zwiększanie terenów zielonych – sadzenie drzew i mniejszych roślin pomaga obniżyć temperaturę oraz wchłonąć i zatrzymać wodę w miejscu opadu. 

☀️ Przygotowanie na upały – noś lekkie, przewiewne ubrania i nakrycie głowy, stosuj krem z filtrem, pij dużo wody, unikaj wychodzenia na słońce w godzinach największego nasłonecznienia, przebywaj w cieniu, a także wspieraj osoby starsze i dzieci. 

⚠️ Pamiętaj, że zapotrzebowanie dorosłego mężczyzny na wodę wynosi około 2,5 litra dziennie, a kobiety – około 2 litry. Jednakże upały, przebywanie na dużych wysokościach czy aktywność fizyczna mogą znacząco zwiększyć to zapotrzebowanie. 

💧 Oszczędzanie i racjonalne korzystanie z wody – zbieraj deszczówkę, unikaj podlewania roślin w gorące godziny i oszczędzaj wodę podczas codziennych czynności. 

Z powodu rosnących okresów wysokich temperatur, których następstwami są susze, dostęp do czystej wody staje się coraz bardziej ograniczony. Oszczędzając wodę, dbamy o jej zasoby zarówno dla nas, jak i przyszłych pokoleń, wspieramy rolnictwo oraz zachowujemy równowagę całego ekosystemu. 

⛈️ Śledzenie ostrzeżeń pogodowych – monitoruj komunikaty, a po otrzymaniu ostrzeżeń zostań w domu i unikaj wychodzenia na zewnątrz, aby zwiększyć swoje bezpieczeństwo. 

⚡Bezpieczeństwo podczas burz – jeśli już przebywasz na zewnątrz, unikaj otwartych przestrzeni, nie stój pod drzewami ani przy słupach. Szukaj schronienia w solidnym budynku i unikaj miejsc zagrożonych zalaniem.  

Skąd czerpać wiarygodne informacje? 

Warto nie ograniczać się jedynie do otrzymywanych alertów SMS-owych, lecz także sięgać po informacje z wiarygodnych źródeł.  Do takich instytucji możemy zaliczyć, m.in.: 

• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej: https://imgw.pl  

• Ministerstwo Klimatu i Środowiska: https://www.gov.pl/web/klimat  

• Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ-PIB): https://www.ios.edu.pl  

Instytucje te regularnie monitorują zmiany klimatu oraz publikują ostrzeżenia i zalecenia dotyczące bezpieczeństwa i zdrowia. Korzystając z ich oficjalnych stron internetowych i aplikacji mobilnych, możesz być zawsze dobrze poinformowany. 

Podsumowanie – małe kroki, wielka siła! 

Wspólnie możemy ograniczyć negatywne skutki zmian klimatu. Każdy z nas, robiąc drobne rzeczy, pomaga sobie i innym. Pamiętaj, że zmiana zaczyna się od świadomości i przygotowania. W tym szczególnym czasie, zadbajmy o naszą gminę i siebie nawzajem! ❤