Dlaczego Dostępność ma kluczowe znaczenie?

Dostępność w edukacji to podstawa tworzenia równych warunków. Otwiera ona drzwi dla uczniów z różnymi potrzebami, mając pozytywny wpływ na ich rozwój osobisty i społeczny. Dzięki dostępności eliminowane są bariery, które mogłyby ograniczać zdolności i potencjał uczniów. Przykładowo, uczniowie niewidomi, lub głusi, dzięki dostępowi do odpowiednio dostosowanych materiałów i środowiska, osiągają edukacyjne sukcesy na równi z rówieśnikami.

Składniki Dostępności placówki edukacyjnej

Dostępność placówki edukacyjnej składa się z wielu elementów, mających na celu uwzględnienie różnorodnych potrzeb uczniów: niewidomych i niedowidzących, głuchych, z niepełnosprawnością ruchową, intelektualną lub innymi specjalnymi potrzebami. Pierwszym krokiem jest uwrażliwienie kadry pedagogicznej i personelu na prawa i potrzeby osób z niepełnosprawnościami. 

Następnie ewentualna zmiana organizacji pracy szkoły i przeprowadzenie indywidualnej diagnozy dostępności placówki pod względem organizacji, komunikacji oraz dostępności architektonicznej i cyfrowej. 

Kolejny krok to dostosowanie budynku szkoły, aby stworzyć środowisko przyjazne dla wszystkich. To obejmuje wyeliminowanie barier architektonicznych, komunikacyjno-informacyjnych oraz cyfrowych. W tym kontekście, istotne jest uwzględnienie potrzeb uczniów i rodziców ze specjalnymi potrzebami. 

Nowoczesne technologie mogą odegrać kluczową rolę w tworzeniu bardziej dostępnych środowisk edukacyjnych. Komputery tablety z włączonymi „ułatwieniami dostępu”, aplikacje mobilne, platformy e-learningowe czy narzędzia do tłumaczenia mogą zwiększyć dostępność.

Różnorodność wyzwań dzieci z niepełnosprawnościami

Dostępność do nauki dla dzieci z różnymi niepełnosprawnościami to zadanie niezwykle złożone. Każde dziecko jest wyjątkowe i ma indywidualne potrzeby. W związku z tym, szkoła musi dostosować zarówno aspekty fizyczne, jak i edukacyjne. Nauczyciele zaś muszą być elastyczni w modyfikowaniu swoich metod nauczania, by skutecznie dopasować się do zdolności i stylu uczenia się dzieci z różnymi potrzebami.

Dla uczniów z niepełnosprawnościami wzroku, dostępność placówki edukacyjnej oznacza zapewnienie odpowiedniego oświetlenia oraz kontrastowych oznaczeń przestrzeni. Oznakowanie pomieszczeń alfabetem brajla. Wyposażenie klas w technologie wspierające na przykład programy do czytania i powiększania tekstu. Dostarczanie materiałów w formatach alternatywnych, takich jak tyflografiki, książki w alfabecie brajla lub materiały w formie druku powiększonego czy w formie audiobooków

Dla uczniów z niepełnosprawnościami słuchu, ważne jest zapewnienie tłumaczy języka migowego, wyposażenie uczniów w przenośną pętle indukcyjną oraz dostosowanych materiałów w formie tekstowej. Dodatkowo, środowisko akustyczne klas powinno być odpowiednio dostosowane, aby umożliwić uczniom pełny udział w lekcjach i komunikację z nauczycielami oraz kolegami.

Dla uczniów z niepełnosprawnością ruchową ważne jest dostosowanie samego budynku, eliminując bariery architektoniczne, takie jak schody czy brak wind. Powinny istnieć łatwe do pokonania wejścia dla osób na wózkach inwalidzkich. Ponadto, klasa powinna być dostosowana pod kątem organizacji przestrzeni, tak aby umożliwić swobodny dostęp i komunikację.

Niepełnosprawność intelektualna także wymaga specjalnych uwag w kontekście dostępności edukacji. Dostosowanie pomieszczeń lekcyjnych, toalet i innych przestrzeni jest ważne, ale równie istotne jest wsparcie w procesie nauczania. Nauczyciele powinni być przeszkoleni w metodach pracy z uczniami z niepełnosprawnościami intelektualnymi, dostosowując treści i metody nauczania do ich potrzeb. Oferowanie indywidualnego wsparcia oraz pracy w małych grupach może znacząco poprawić jakość edukacji dla tych uczniów.

Edukacja dzieci z autyzmem wymaga wyjątkowego podejścia. Dostępność dla nich to zapewnienie przestrzeni, w której mogą skupić się na nauce, minimalizując bodźce zewnętrzne. Nauczyciele powinni być wyposażeni w narzędzia i wiedzę, pozwalającą im zrozumieć i wesprzeć uczniów z autyzmem.

Poziomy zaawansowania Dostępności

Dostępność w edukacji można podzielić na poziomy: podstawowy, średni i zaawansowany. Poziom podstawowy obejmuje zapewnienie podstawowych udogodnień, takich jak dostępność dla wózków. Na poziomie średnim uwzględnia się dostępność sal lekcyjnych dla dzieci z różnymi ograniczeniami. Na poziomie zaawansowanym tworzy się spersonalizowany plan nauczania dla uczniów, uwzględniający ich indywidualne potrzeby

Zapewnianie Dostępu do placówki szkolnej rodzicom z niepełnosprawnościami

Jednym z ważnych aspektów, które często umyka naszej uwadze, jest uwzględnienie potrzeb rodziców z niepełnosprawnościami w kontekście dostępności. Tworząc naprawdę inkluzywne środowisko, istotne jest, aby rodzice z różnymi rodzajami niepełnosprawności nie czuli się wykluczeni. 

Dostępność dla rodziców z niepełnosprawnościami oznacza konieczność dostosowania przestrzeni szkolnej, tak aby była ona dostępna i przyjazna dla wszystkich. To obejmuje eliminację barier architektonicznych, takich jak schody czy brak odpowiednich udogodnień dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Ponadto, informacje przekazywane rodzicom powinny być dostępne w różnych formatach, aby uwzględnić różnorodność potrzeb.

Dostępność dla rodziców z niepełnosprawnościami to znacznie więcej niż tylko eliminacja barier fizycznych. Kluczową rolę odgrywa tutaj komunikacja i przekazywanie informacji. Spotkania rodziców, wydarzenia szkolne czy raporty o postępach dziecka powinny być przekazywane w formatach, które są dostępne dla wszystkich rodziców. To pozwoli rodzicom z niepełnosprawnościami aktywnie uczestniczyć w życiu szkoły.

Wypowiedzi Specjalistów ds. Dostępności

Specjaliści z zakresu dostępności architektonicznej, cyfrowej i komunikacyjno-informacyjnej podkreślają, że dostępność to więcej niż tylko techniczne rozwiązania. To zmiana mentalności i podejścia do edukacji. Architekci i projektanci budynków muszą integrować elementy dostępności od samego początku procesu projektowania. Specjaliści ds. dostępności cyfrowej i komunikacyjno-informacyjnej podkreślają konieczność zapewnienia dostępu do treści i informacji również osobom z różnymi niepełnosprawnościami.

Podsumowując

Dostępność w edukacji to fundament włączenia do społeczeństwa. Rozszerzenie jej na dzieci z różnymi niepełnosprawnościami jest kluczowe dla tworzenia bardziej sprawiedliwego i wszechstronnego środowiska edukacyjnego. Obejmuje ona dostosowanie budynku, materiałów oraz podejścia pedagogicznego, aby każde dziecko miało szansę osiągnąć sukces edukacyjny i rozwijać swój pełny potencjał. Dzięki podejściu ukierunkowanemu na różnorodność, edukacja staje się bardziej kompleksowa i otwiera drzwi do sukcesu dla wszystkich uczniów, niezależnie od ich indywidualnych wyzwań i potencjału.

Kinga Golik-Tyrała
Prezes Fundacji
Tel. +48 530 868 231

Krzysztof Kiepura
Dyrektor Kreatywny
Tel.+ 48 729 142 362

Fundacja Optymalnego Rozwoju Edukatorów Dostępności Uniwersalnej
E-mail: fundacja@foredu.org.pl