Rozwój przewozów kolejowych w aglomeracji krakowskiej stanowi przykład przemyślanych działań zmierzających do poprawy funkcjonowania kolei i wzrostu jej wykorzystania przez mieszkańców, szczególnie w codziennych podróżach.

Na podstawie danych Urzędu Transportu Kolejowego, w skali całej Małopolski obserwowany jest coroczny wzrost liczby odprawianych pasażerów i udział odprawionych pasażerów wśród województw z 12,79 mln (5,22% udziału) w 2021 roku do 34,3 mln (8,40% udziału) w 2024 roku. Z kolei dynamika zmiany liczby pasażerów w województwie małopolskim w 2024 roku w stosunku do roku poprzedniego była najwyższa w Polsce i wyniosła 30,4%.

Koleje Małopolskie liderem wzrostu

W samych Kolejach Małopolskich, obsługujących głównie linie Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej, według danych UTK, liczba pasażerów wzrosła z 4,45 mln w 2021 roku do 13,63 mln w 2024 roku. Dynamika wzrostu liczby pasażerów, rok 2024 do roku 2023, wyniosła aż 45,1%. Na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia funkcjonowania Kolei Małopolskich, udział pasażerów spośród wszystkich przewoźników wzrósł z 0,64% w 2015 roku do 3,34% w 2024 roku przy wzroście udziału pracy eksploatacyjnej do 1,89% w 2024 roku. Na podstawie danych Kolei Małopolskich w pierwszym półroczu 2025 roku pociągi przewiozły już 7,46 mln pasażerów, czyli o prawie milion więcej niż w tym samym okresie 2024 roku.

Na rysunku w dole tekstu i w zbiorczej tabeli (zamieszczonej w załączniku) pokazane zostały wyniki pomiarów największej wymiany pasażerskiej na stacjach i przystankach kolejowych położonych na terenie Metropolii Krakowskiej na przestrzeni lat 2019-24, gromadzone przez UTK. Pokazują one wyraźny spadek ilości pasażerów w latach 2020-21 w stosunku do roku poprzedniego, co wynika z ograniczeń dotyczących przemieszczania się wprowadzanych w czasie pandemii COVID-19. Okres ten zbiegł się dodatkowo z intensywnymi pracami modernizacyjnymi prowadzonymi w Krakowie i utrudniającymi ruch na kolei.

W latach 2022-24 nastąpiło odwrócenie kierunku i powrót pasażerów korzystających ze stacji i przystanków kolejowych, a następnie zwiększenie ich ilości w stosunku do 2019 roku. W 2024 roku, 10 z 19 stacji i przystanków w Małopolsce z dobową wymianą pasażerską powyżej 1000 osób znajdowało się na terenie Metropolii Krakowskiej. Największa stacja pasażerska Kraków Główny znalazła się na drugim miejscu w Polsce pod względem ilości podróżnych korzystających z transportu kolejowego. W związku z dynamiką wzrostu liczby pasażerów obserwowaną w Kolejach Małopolskich, można założyć, że obecna wymiana pasażerska na terenie Metropolii Krakowskiej jest jeszcze wyższa.

Czynniki wzrostu popularności kolei

Obserwowane w ostatnich latach wzrosty przewożonych pasażerów kolei wynikają z wielu nakładających się na siebie uwarunkowań. Przede wszystkim w 2023 roku zakończona została modernizacja kluczowych linii na terenie aglomeracji, w tym linii średnicowej przechodzącej przez centrum Krakowa, gdzie wybudowany został nowy przystanek kolejowy Kraków Grzegórzki. Pozwoliło to na zwiększenie oferty przewozowej województwa, w tym na podstawowej linii SKA1 łączącej lotnisko, centrum Krakowa i Wieliczkę. Zwiększająca się popularność przystanku Kraków Lotnisko wynika wprost z rosnącego pasażerskiego ruchu lotniczego. Na wyżej wymienione czynniki nałożył się wprowadzony w 2023 r. wspólny Bilet Metropolitalny i Małopolski Bilet Zintegrowany pozwalający podróżować w aglomeracji krakowskiej zarówno transportem kolejowym, autobusowym, jak i tramwajowym.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Transportu Kolejowego z wykorzystaniem danych przestrzennych – OpenStreetMap, Geoportal krajowy