Proces opracowania Planu Zrównoważonej Mobilności Metropolii Krakowskiej i jej Obszaru Funkcjonalnego formalnie rozpoczął się w lutym 2021 r. od podjęcia uchwały Walnego Zebrania Członków SMK wyrażającej wolę opracowania dokumentu, wskazującej jednocześnie rolę i podział obowiązków Wydziału Gospodarki Komunalnej Urzędu Miasta Krakowa (dziś Wydział Gospodarki Komunalnej i Infrastruktury UMK) oraz Stowarzyszenia Metropolia Krakowska w przygotowaniu założeń Planu. W związku z późniejszą rekomendacją dotyczącą rozszerzenia obszaru SUMP na teren codziennych dojazdów do miasta-rdzenia, jakim jest Kraków, na podstawie podpisanych deklaracji współpracy obszar SUMP objął poza gminami zrzeszonymi w Metropolii Krakowskiej kolejne 21 gmin tzw. „II obwarzanka” – obszar funkcjonalny Metropolii Krakowskiej. Taka struktura przestrzenna ostatecznie została przyjęta na potrzeby SUMP. 

Dotychczasowe działania jako fundament opracowania SUMP

Przygotowanie założeń SUMP dla Metropolii Krakowskiej i jej obszaru funkcjonalnego siłami własnymi stanowiło niejako naturalną konsekwencję realizowanych przez Stowarzyszenie Metropolia Krakowska działań, zapoczątkowanych w 2015 r. Do działań tych zaliczyć można: 

• wsparcie gmin w przygotowaniu dokumentacji aplikacyjnej projektów Strategii ZIT realizowanych w ramach poddziałania 4.5.1 RPO WM na lata 2014-2020, 
• opracowanie Koncepcji rozwoju systemu rowerowego wraz ze standardami infrastruktury rowerowej, 
• opracowanie Koncepcji integracji systemów transportowych na terenie Krakowskiego Obszaru Funkcjonalnego, 
• opracowanie Rekomendacji dotyczących przystanków komunikacji zbiorowej i ich otoczenia na terenie Metropolii Krakowskiej, 
• przygotowanie „wizytówek transportowych” będących szczegółowym opracowaniem analitycznym dot. stanu mobilności na terenie gmin Metropolii Krakowskiej, 
• opracowanie bazy danych istotnych z punktu widzenia mobilności zbierającej dostępne dane w zakresie mobilności na terenie Metropolii Krakowskiej, 
• przeprowadzenie na zlecenie SMK badań komunikacji aglomeracyjnej w 2018 i 2022, 
• funkcjonujące Forum ZTMK jako gremium wzajemnej wymiany informacji dot. zrównoważonej mobilności, 
• przygotowania do opracowania SUMP przez Miasto Kraków siłami własnymi, w tym poprzez realizowane projekty międzynarodowe. 

Opracowania dostępne na stronie: Stowarzyszenie Metropolia Krakowska. 

Wyzwania związane z opracowaniem SUMP siłami własnymi

Wskazane powyżej czynniki przyczyniły się do znaczącego wzrostu kompetencji osób zajmujących się tematyką zrównoważonej mobilności w SMK i Mieście Krakowie, co pozwoliło na opracowanie dokumentu siłami własnymi. Wiązało się to z koniecznością sprostania wielu wyzwaniom, do których można zaliczyć następujące: 

• właściwe ustalenie i sformalizowanie podstaw współpracy (15 gmin na zasadzie Stowarzyszenia JST + 21 gmin OFMK na podstawie deklaracji współpracy metropolitalnej), 
• samodzielna koordynacja wszystkich procesów zgodnie ze schematem SUMP z Wytycznych (formalny start w lutym 2021, by ostatecznie przyjąć SUMP w Krakowie jako pierwszej JST w grudniu 2023), 
• włączenie kwestii związanych z SUMP do zakresu pozostałych realizowanych w Stowarzyszeniu działań – pracochłonność, 
• zapoznanie się i uwzględnienie w założeniach dokumentów gminnych – Strategie Rozwoju, dokumenty dot. zagospodarowania przestrzennego, 
• zmobilizowanie poszczególnych JST objętych Planem do prac nad SUMP (w kontekście tego, że jedna osoba często zajmuje się kilkoma obszarami) oraz zaangażowania się w identyfikację działań szczegółowych Planu, 
• proces konsultacji społecznych, w tym w szczególności odniesienie się na poziomie merytorycznym do uwag otrzymanych na tym etapie, 
• wyzwaniem ogólnym to, by SUMP był dokumentem będącym podstawą współpracy między JST w tematach zrównoważonej mobilności, a nie tylko kolejnym dokumentem na potrzeby funduszowe. 

Wnioski i dobre praktyki z procesu samodzielnego opracowania SUMP

Sam proces opracowania SUMP siłami własnymi pozwolił na sformułowanie wniosków i spostrzeżeń, do których można zaliczyć następujące: 

• efektywne wykorzystanie w realizacji części diagnostycznej raportów diagnostycznych opracowanych w ramach procesu przygotowania Strategii SMK2030, 
• całość prac merytorycznych wykonywanych własnymi siłami, natomiast zlecanie na zewnątrz poszczególnych części (wsparcie zewnętrzne w procesie konsultacji społecznych, opracowania kreacji graficznej dokumentu), 
• konsultacje społeczne w formie hybrydowej (stacjonarne spotkania w gminach pogrupowanych terytorialnie wraz z możliwością udziału zdalnego), 
• zaangażowanie w proces opracowania dokumentu Włodarzy gmin oraz Radnych (dedykowane spotkania), 
• istotna wysokiej jakości część analityczna (bazowanie na mapowych opracowaniach w programie QGIS, w szczególności pod kątem identyfikacji odpowiednich działań szczegółowych o charakterze inwestycyjnym oraz planistycznym). 

Opracowanie Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej w głównej mierze siłami własnymi pozawala od początku do końca kontrolować ten proces pod kątem dostosowania treści do rzeczywistych potrzeb obszaru funkcjonalnego, przez co cały dokument może być uznany za „swój”. Należy przy tym pamiętać, by w przypadku ograniczonych zasobów organizacyjnych i ludzkich korzystać ze wsparcia zewnętrznego, co pozwoli skupić się w wystarczającym stopniu na meritum, czyli właściwym doborze działań o charakterze wdrożeniowym. 

Plan Zrównoważonej Mobilności Metropolii Krakowskiej i jej Obszaru Fukcjonalnego (SUMP) dostępny jest na stronie www: https://metropoliakrakowska.pl/metropolia/plan-zrownowazonej-mobilnosci-sump.